مترونیدازول یک آنتی بیوتیک پر مصرف است که در درمان و پیشگیری عفونت های متنوعی که عامل بیماری زای آنها یک باکتری بی هوازی یا پروتوزوآ باشد تجویز می شود.
این باکتری ها معمولاً در فضای داخلی و بسته ی بدن که اکسیژن وجود ندارد (مانند لثه، حفره لگنی و شکمی مانند روده ها) ایجاد عفونت می کنند.
مترونیدازول معمولاً جهت درمان عفونت های تناسلی(واژینال) بانوان که ناشی از باکتری باشد تجویز می شود اما این بدین معنی که هر نوع عفونت در واژن با مترونیدازول قابل درمان می باشد نیست.
همچنین به عنوان پیشگیری از عفونت، پیش از جراحی های تناسلی و شکمی تجویز می شود.
از مزایای مترونیدازول مناسب بودن آن برای افرادی است که به پنی سیلین ها حساسیت دارند.
آموکسی سیلین یکی از داروهای رژیم درمانی عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش که بیشتر در افراد با زخم های گوارشی دیده می شود نیز می باشد.
این دارو در ایران به صورت قرص خوراکی و سوسپانسیون، ژل و شیاف واژینال، ویال تزریقی و کیسه آماده ی تزریق و ژل موضعی موجود است.
این داروی ارزان قیمت و پر کاربرد می تواند همراه با آموکسی سیلین در درمان و پیشگیری از عفونت های دهانی تجویز شود.
پیش از مصرف مترونیدازول
_در صورت بارداری یا قصد باردار شدن و شیردهی، مشکلات کبدی، خونی و سابقه ی حساسیت دارویی حتما پزشک خودرا مطلع کنید.
_مصرف الکل در مدت درمان با این دارو ممنوع می باشد.
-از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خود در اختیار پزشک یا داروسازتان قرار دهید.
نحوه ی مصرف مترونیدازول
-آنتی بیوتیک ها را دقیقا مطابق دستور پزشک مصرف کنید و دوره ی درمان را حتی اگر احساس بهبودی میکنید و علائمتان برطرف شده است کامل کنید زیرا در این زمان ممکن است هنوز باکتری بصورت کامل ریشه کن نشده باشد و این کار احتمال بروز مقاومت میکروبی را افزایش می دهد.
مقاومت میکروبی یکی از مشکلات جهانی می باشد که با سرعت زیادی رو به افزایش است ودر صورتی که مصرف بی رویه و نامناسب آنتی بیوتیک ها در دنیا ادامه یابد با مشکلات تهدید کننده ی حیات مواجه خواهیم شد.زمانی که این داروها بدون تجویزپزشک ،با مقدار نامناسب یا طول درمان نامناسب مصرف شوند،نه تنها اثرات مطلوب برای خود فرد ندارند بلکه منجر به عدم ریشه کن شدن باکتری های موجود در بدن آن فرد می شوند و علاوه بر این،باکتری هایی که در معرض دارو قرار گرفته اند اما از بین نرفته اند، نسبت به این دارو مقاومت پیدا می کنند.این مسأله منجر به ایجاد نسل جدید و مقاومی از میکروب ها می شود که دیگر به سادگی به داروهای آنتی بیوتیکی موجود ،پاسخ نمی دهند.
از آنجا که عموماً عفونت ها مسری می باشند مصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک ها نه تنها برای خود فرد بیمار بلکه برای سایر افراد جامعه نیز مشکل آفرین می باشد.
-در صورتی که فرم سوسپانسیون خوراکی برای شما یا کودکتان تجویز شده است، به شرایط نگهداری و مصرف نوشته شده در برشور دارو توجه فرمایید.همچنین مقدار داروی مصرفی در هر نوبت را دقیقا اندازه گیری کنید.(با سرنگ یا پیمانه ی مخصوص)
_در صورت تجویز فرم خوراکی این دارو بصورت 2 تا 3 نوبت در روز تجویز می شود،مقدار دارو در هر نوبت برای اطفال با توجه به سن و وزن آنها توسط پزشک محاسبه می شود.لذا مصرف دارو را دقیقا مطابق مقدار و تعداد نوبتی که پزشک تجویز می کند تا انتهای دوره ی درمانی (معمولا دوره ی درمان با مترونیدازول بسته به عفونت حداکثر تا 14 روز می باشد و در برخی عفونت ها نیاز به مصرف مقدار زیادی از دارو تنها در یک نوبت میباشد) ادامه دهید.
_هر نوبت از دارو را همراه با میان وعده یا پس از غذا میل کنید .قرص را به صورت کامل با یک لیوان آب ببلعید و از خرد کردن یا جویدن آن خودداری کنید.
-در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری دارو را مصرف نمایید مگر اینکه تا زمان مصرف بعدی کمتر از 4 ساعت باقی مانده باشد.از دوبرابر کردن مقدار دارو در یک نوبت خودداری نمایید.
_در صورتی که شیاف واژینال مترونیدازول برای شما تجویز شده،شیاف را از پوشش آن خارج نمایید و به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم نمایید با انگشت با کمی فشار داخل واژن قرار دهیدو چند دقیقه در همین وضعیت بمانید تا دارو کاملا در محل مناسب قرار بگیرد.
توصیه ها ی مترونیدازول
_از مصرف الکل در مدت درمان با مترونیدازول و حداقل تا 48 ساعت پس از اتمام دوره ی درمان با آن خودداری کنید زیرا مصرف الکل با مترونیدازول عوارض بسیار بدی نظیر تپش قلب شدید ،گرگرفتگی و سردرد شدید به همراه دارد.
در مدت درمان با این دارو رنگ ادرار شما به قرمز یا آجری تیره تغییر می یابد که طبیعی می باشد و با پایان درمان برطرف میگردد.
در صورتی که مترونیدازول به مدت طولانی برای شما تجویز شده است،آزمایشات و بررسی های لازم توسط پزشک را انجام دهید .
عوارض شایع مترونیدازول
احساس خستگی، تهوع و استفراغ از عوارض شایع دارو می باشد که با مصرف غذاهای ساده و سبک و مصرف دارو همراه میان وعده ی سبک یا پس از غذا کمتر می شود.
این دارو باعث احساس تغییر مزه ها در دهان، تیره شدن زبان و احساس طعم فلزی در دهان و زخم دهانی می شود که با اتمام دوره ی درمان دارو برطرف می شوند.با این حال می توانید از دهان شویه های غیر الکلی برای کاهش این علائم استفاده نمایید.
کاهش اشتها نیز یکی از علائم این دارو می باشد.
نگهداری شربت مترونیدازول
- در صورتی که فرم سوسپانسیون برای شما تجویز شده است، دارو را طبق دستورالعمل موجود در بسته ی دارو، با آب جوشیده ی سرد شده تهیه کنید و دارو را قبل از مصرف خوب تکان دهید و حداکثر تا 14 روز در یخچال نگهداری کنید.
آیا مترونیدازول در طی بارداری قابل تجویز است؟
1. بریگز:
داده های انسانی نشان میدهند که مترونیدازول جز گروه کم خطر در بارداری محسوب میشود.
اگرچه برخی گزارشات موجود، نتایج متناقضی را در مورد ایمنی مترونیدازول در بارداری اعلام کردند ولی بیشتر شواهد موجود توصیه میکنند که خطرات معنادار و نقص جنینی با مصرف مترونیدازول مشاهده نمیشود.
در حال حاضر، این امکان وجود ندارد که خطرات بر جنین به دلایل پتانسیل ایجاد کارسینوژنیسیته بودن این دارو، ارزیابی شوند و جواب این سوال که احتمال کارسینوژنیسیته مترونیدازول و تاثیر آن بر جنین و دوران کودکی چه اندازه است،شاید هیچ وقت جوابی پیدا نشود زیرا اولا تعداد موارد معدودی از کنسرهای دوران کودکی گزارش شده است و ثانیا ما در شناسایی و ارزیابی فاکتورهای محیطی تاثیرگذار در کودکان و بزرگسالان ناتوان هستیم.
درهرحال، کارخانه سازنده توصیه میکند استفاده از مترونیدازول در سه ماه اول بارداری برای درمان واژینوز باکتریال و تریکومونیازنیس واژینال، کنترااندیکه هست و استفاده از آن در سه ماه دوم و سوم بارداری قابل قبول هست. برای سایر مصارف این دارو، مترونیدازول در طول بارداری، اگر ایمنی سایر داروهای جایگزین تایید نشوند، قابل استفاده می باشد.
Drugs in Pregnancy & Lactation: A Refrence Guide to Fetal and Neonatal Risk,10th Edition.
2. لکسی کامپ:
مترونیدازول از جفت عبور می کند و شکاف لب با یا بدون شکاف کام در سه ماه اول گزارش شده است ولی مطالعات،انومالیهای مادرزادی و نقایص جنینی را نشان ندادند.
به دلیل پتانسیل ایجاد کارسینوژنیسیته بودن این دارو در برخی گونه های حیوانی، نگرانیها در مورد مصرف آن در طی بارداری افزایش پیدا کرده است. اطلاعات در حال حاضر، افزایش ریسک کانسر نوزاد را نشان ندادند ولی توانایی تعیین آن محدود است.
فارماکوکینتیک این دارو در افراد باردار و غیرباردار مشابه هم هست ( Amon 1981, Wang 2011 ).
مترونیدازول در درمان واژینوز باکتریال در خانمهای باردار توصیه میشود ( CDC 2015 ). استفاده از آن در درمان تریکومونیازیس واژینال بنابر اطلاعات کارخانه سازنده، در سه ماه اول کنترااندیکه هست ولی برخی گایدلاینهای موجود توصیه میکنند که درمان تریکومونیازیس واژینال در هر مرحله ای از بارداری میتواند انجام شود. ( CDC,Workowski 2015 )
مترونیدازول برای درمان ژیاردیازیس خانم باردار میتواند استفاده شود ( HHS 2015 ). ( برخی منابع توصیه میکنند درمان باید فقط در سه ماه دوم و سوم انجام شود) همچنین درمان آمیبازیس علامتدار نیز میتواند با مترونیدازول انجام شود ( HHS 2015 ).
دوره کوتاه مدت تجویز آن ممکن است برای درمان پوشیت یا بیماری پری آنال بیماران دچار بیماری التهابی روده صورت گیرد ( ولی باید در سه ماه اول بارداری اجتناب شود).
Lexicomp Pregnacy 2017.
دکتر مهدی شاهمیرانی
